Petgaz
Eylül 30, 2024
Türkiye Petrolleri
Ekim 1, 2024
Safiport Derince Tesis Direktörü Batuhan Toprak:
“Depolama kapasitemizi 200 bin metreküpe çıkarmayı hedefliyoruz”
Halihazırda 800 bin metrekare olan Safiport yüzölçümü 2. Faz yatırımı ile 1 milyon 200 bin metrekareye çıkarılacak. Bu yatırım için sıvı depolama kapasitesinin 200 bin metreküpe çıkarılması için ÇED izinlerinin alındığı ifade eden Toprak, Emerson Tank Gauging yatırımı ve Delta V DCS’in kullanıcı dostu çözümleriyle işletme ve proses güvenliğine büyük katkı sağladıklarını söylüyor. Rafineriler – Tanklar ve Depolama sayımız kapsamında Safiport Derince Tesis Direktörü Batuhan Toprak’ın konuğu olduk. Saha ziyaretimiz esnasında bizlere eşlik eden Emerson Satış Müdürü İsmail Öztürk ve Batuhan Toprak ile tesiste gerçekleştirilen Tank Gauging ve kontrol sistemi yatırımının işletmeye sağladığı avantajlar üzerine konuştuk.
Batuhan Bey sektör tecrübenizi dinleyebilir miyiz sizden?
Safiport Tesis Direktörü Batuhan Toprak: 2018 yılının Temmuz ayından beri Safiport’ta çalışıyorum. Tesisin kuruluşundan beri buradayım. 2018 yılında Terminal Müdür Yardımcısı olarak göreve başladım. 2020 yılında da Sıvı Yükler Direktörü oldum. 2020 yılından beri de Tesis Direktörü olarak görevimi sürdürüyorum. Onun öncesinde de 12 yıl İzmir Aliağa Ege Gübre Liman Tesisleri’nde çalıştım. Baktığınızda 18 yılı aşkın sürelik bir tank terminali işletmeciliği tecrübem var. Her geçen gün bu sektörde yeni bir şeyler öğrenerek yolumuza bildiğimiz işte devam ediyoruz.
Batuhan Bey depolanan ürünler, depolama kapasitesi gibi konularla ilgili saha özelliklerinden bilgi alabilir miyiz?
Batuhan Toprak: Biz ilk kurulduğumuzda 32 tankla 48 bin 530 metreküplük bir depolama kapasitesine sahiptik. Bugün ulaştığımız kapasite 65 bin 30 metreküp ve 34 tankımızla operasyonlarımızı sürdürüyoruz. 2023 yılında iki büyük tankımızı devreye aldık. Hedefimiz tesis kapasitemizi 200 bin metreküpe kadar çıkarmak. Bunun için proje altyapımız, alanımız ve tüm imkanlarımız mevcut. Güncel şartlarda ülke ekonomisi ve dünya ekonomisine bağlı olarak yatırımlarımızı sürdüreceğiz.
9 adet iskele hattımız var. Bunların 5 tanesi karbon çelik diğer 4’ü ise paslanmaz çelik hat. 6 hattımız 8 inç, 3 hattımız 6 inç olarak faaliyet gösteriyor. Sektör ihtiyacına göre dizayn edilmiş ısıtmalı-soğutmalı-epoksi kaplı paslanmaz tanklarımız mevcuttur. Bu anlamda geniş bir müşteri portföyüne hitap etmekteyiz.
Hizmet verdiğiniz sektörleri ve müşteri profilinizi tanıyabilir miyiz?
Batuhan Toprak: Müşteri profilimizin hemen hemen yarısını üreticiler oluşturuyor. Bu markalarımız dünyanın birçok bölgesinden hammaddeleri tesisimize getirip kendi üretim tesislerine çekip nihai kullanıcılara bitmiş ürün üreten firmalar. Hem Türkiye’de hem de dünya çapında büyük trader firmalarımız var. Dolayısı ile bizim müşteri grubumuz ikiye ayrılıyor. Bunlar üreticiler ve traderlar.
Verimlilik ve modernizasyon adına ne tür çalışmalar yürütüyorsunuz?
Batuhan Toprak: Aslında ilk kuruluşta güncelleştirme ihtiyaçları ön görüldüğü için dönemin en üst seviye teknolojileri tercih edildi. Biz en başından her konuyu düşünerek tesisi projelendirdik. Yatırımlarımızı, cihaz seçimlerimizi verimliliği en üst planda tutarak yaptık. Elektrik motorlarımızdan tüm ekipmanlarımıza kadar seçtiğimiz ekipmanların tamamı en yüksek verimlilik ve çevre sınıfında ekipmanlar. Dolayısı ile tesisimizde modernize ihtiyacımız hiçbir noktada bulunmuyor. Ayrıca bu tesisi SEVESO danışmanlarımızla projelendirdik. Aslında Türkiye’de tüm tesisler SEVESO direktiflerine uymaya çalışıyor. Bir uyum süreci var. Direktiflerin getirdiği regülasyonlara uymaya çalışıyorlar. Biz daha en başta SEVESO direktiflerine uygun bir tesis inşa ettik. Proses sistemi, koruyucu katmanları bu direktiflere göre dizayn ettiğimiz için bir uyum süreci ihtiyacımız da bulunmuyor. SEVESO’nun en üst seviye regülasyonuna uyumlu bir tesise sahibiz.
Delta V kontrol sisteminin yetenekleri nelerdir size sahada ne tür avantajlar sağlıyor?
Batuhan Toprak: Biz burada Emerson ile 3 grupta çalıştık. Tank ve hat vanaları, ölçüm sistemleri ve prosesimizi yöneten DCS sistemi… Tahmin ediyorum ki Emerson için de bu çalışma bir çalışma ilk olmuştur. Biz işin başındayken genel ihalelere çıktığımızda vana üzerinde bir kontrol sistemi, vanası ayrı kontrol sistemi ayrı, tank gauging apayrı bir ekipman ve onunla ilgili hat üstü ve tank üstü basınç sistemleri ve sıcaklık sistemleri… diğer tarafta DCS, PLC sistemlerinin birçok elemanı bulunuyor. Bu karmaşadan dolayı tüm ekipmanları ve sistemleri tek elden ve tek adresten almanın mantıklı olabileceğini düşündük.
Emerson her 3 sistemde de kendini kanıtlamış bir marka. Bize bu kapsamda bir satınalma için fiyat avantajı da sağlayabileceklerdi. Günün sonunda hem tank vanaları, hat vanaları, tank üstü ve hat üstü ekipmanlar, hem de DCS sistemini tamamen Emerson’dan tedarik ettik.
Safiport terminalinde baştan aşağıya bütün sistemin kontrol edildiği bir otomasyon sistemi var. Sistem ikiye ayrılıyor. Bir DCS, tamamen içerdeki günlük prosesi yönetiyor. Burada bizim Emerson ile birlikte tanımladığımız prosesler var. Bunlar; gemiden tanka tahliye, tanktan gemiye yükleme, tanktan tanka transfer, tanktan tankere yükleme. İçerde sirkülasyon sistemi olarak tanımladığımız beş ayrı proses var. Bunların tamamını biz Emerson ile direkt olarak kontrol ediyoruz. Operasyon şefi arkadaşımız yapacağı operasyonu SCADA ekranından seçtiği zaman onunla ilgili tüm kısıtlamalar, uyulması gerekenler, acil durum sistemleri gibi sistemler seçilenlerle birlikte devreye giriyor. Bu kısım işin proses tarafı. Bir de prosesten bağımsız olarak Emergency Shut Down sistemini yöneten ayrı bir DCS’imiz var. Bizim tesisimizde toplamda 9 tane gemi ana tahliye hattı üzerinde, her tankta ikişer tane ESD vanamız var. 34 tankımızda 68 tane ESD vanamız ve ek olarak 9 ana hattımızda ikişer tane olmak üzere toplamda 77 tane ESD vanamız bulunuyor.
Emerson Satış Müdürü İsmail Öztürk: Bu noktada Batuhan Bey’e katkı sağlamak isterim. Biliyorsunuz ESD vanaları, taşma gibi tehlikeli anlarda sistemi daha güvenli hale getirmeyi amaçlayan acil kapatma vanalarıdır. Bu vanalar rutin operasyonda kullanılmadığı için, uzun süre hareketsiz kalmalarından dolayı, periyodik olarak test edilmesi gereken vanalardır. Safiport’a sağladığımız ESD vanalarında, çok özel bir teknoloji olan Partial Stroke Test yeteneği bulunmaktadır. Bu özellik sayesinde, sistemin SIL seviyesi en üst seviyede korurken, test esnasında operasyonu herhangi bir şekilde durdurma ihtiyacı bulunmamaktadır.
Her hat ve tankta ikişer tane SIL3 seviyeli ESD vanası kullanmasından da anlaşılacağı üzere Safiport, farkındalığı çok yüksek olan bir işletme. Çevre duyarlılığı, proses ve saha güvenliği konusunda zaten bir farkındalık vardı. Emerson sistem ve ürünleriyle bu farkındalık bir araya gelince saha güvenliği ve operasyonel mükemmellik maksimum seviyeye ulaştı.
Terminallerin önceliklerinde 3 ana konu vardır. Birincisi, SEVESO yükümlülükleridir, Seveso bildiğiniz üzere tehlikeli maddelerin bulunduğu endüstriyel tesislerde, büyük kazaların önlenmesi ve çevre ile insan güvenliğinin korunmasını hedefleyen bir Avrupa Birliği direktifidir. İkincisi, devlet kurumlarına karşı sorumluluklardır. EPDK ve Gümrük Bakanlığı, ölçüm sistemlerini online olarak izlemektedir. Bu noktada işletmelerin ticari ölçüm hassasiyetine sahip özel cihazlarla çalışması gerekmektedir. Son olarak terminallerin, müşterilerine en güvenli ve çevreci hizmet sağlama yükümlülükleri vardır. Burada da proof edilmiş, performansı garanti edilmiş cihazlarla ölçüm yapıyor olması gerekmektedir. Safiport bu 3 ayaklı yapıyı, sağlam bir şekilde tesis etmiş nadir terminallerden biridir.
Batuhan Toprak: Proses güvenliğine geldiğimiz zaman; bizde bağımsız level switch, bağımsız bir pressure transmitter var. Bunlar tankı hem basınçlanmadan, vakumdan ve yüksek seviyeden koruyan bir transmitter. Dolayısı ile günün sorunda baktığınızda bizim tesisimizde tankların vakuma düşme ihtimali veya yüksek basınç oluşma ihtimali yok. Ayrıca terminallere baktığınızda kazalar en çok tank taşırmalarından kaynaklanır. Dolayısı ile biz bu kötü senaryo ihtimallerinin tamamen önüne geçtik. Bir tankın Safiport terminalinde taşma ihtimali yok.
İsmail Öztürk: SEVESO genelde taşma önleme cihazını refere eder. Tam otomatik sistem genelde pahalı olduğu için terminallerde genelde bir switch ile taşma riskinin önüne geçmeye çalışırlar. Burada ise tam otomatik aksiyon alan bir otomatik taşma sistemi yer alıyor.
Cihazdan bir bilgi geldiği an her hatta bulunan ikişer ESD vanası anlık olarak açma – kapama yapabiliyorlar.
Batuhan Toprak: Örneğin operasyon şefimiz tanktan tanka transferi seçtiğinde oradaki bütün koruyucu sekanslar devreye giriyor. Ürünün çıktığı tanktan ürünün girdiği tanka kadar olan arada pompalar dahil ESDV’nin kontrolüne geçiyor. Tank taşmayı gördüğü an pompayı kesiyor, hatları kapatıyor ve dolayısı ile yüksek seviyede bir dizi önlem alarak operasyonu başarılı bir şekilde sonlandırıyor.
Mekanik ve elektrik bakım ekibinin bakım çalışmaları nelerdir?
Batuhan Toprak: Mekanik ve elektronik enstrüman bakım ekibi olarak bakım ekibimiz ikiye ayrılıyor. Mekanik bakım ekibimiz, mekanik arızalarla veya bildirilen problemlerle ilgileniyorlar. Bizde mekanik ekipmanlar ikiye ayrılmış durumda. Bizde kritik ekipmanlar ve normal ekipmanlar yer alıyor. Biz bu tesiste kritik ekipmanların periyodik olarak bakım zamanlarını tanımlamış durumdayız. O bakım periyotu çerçevesinde third party bir şirket gözetiminde yapıyoruz bakımlarımızı ve sertifikalandırıyoruz. Burası bizim için çok önemli. Örneğin bir tankın (Pressure Vacuum Relief Valve) PV’si kritik ekipmandır. Biz o PV’nin bakımını yaparken aynı zamanda third party kontrolünde testlerini de yapıp işletmeye o şekilde sokuyoruz.
Elektrik enstrüman tarafında ise genel olarak hizmet aldığımız markalarla bakım anlaşmaları yaparak düzenli olarak sistem kontrollerini yaptırıyoruz. Sahada her tarafta sensör ve ekipmanımız bulunduğu için bu ekipmanlarımızda bir arıza oluştuğunda SCADA ekranımızı bir arıza alarmı düşüyor ve bizde hızlıca akabinde bakım ve değişimleri yapıyoruz. Acil durumlar için her ekipmanımızın bir yedeği bulunmaktadır. Arızalı ekipmanı çalıştırmaya çalışmak yerine yedek ekipmanı hızlıca devreye alıp prosesimize devam ederiz. Bu yüzden işletmemizde yedeklerimiz sürekli tutulur. Değişimden sonra arızalı ekipmandaki sorunu çözmeyi çalışırız.
Beem adında bakım sistemimiz vardır. Bu bakım sisteminde tüm tesisin varlık ağacı var. Ne kadar tank ve üzerinde bağlı olduğu ekipman varsa bunu sistem üzerinde görebiliyorsunuz. Bu sistemde onların periyodik bakım dönemleri var. Sahanın geri bildirimleri var. Ürünün bakımını bugün yapıyorsunuz ama yarın belki bir sızdırma yapıyor o aşamada bu sisteme hemen bakım ekibimiz bunu tanımlıyorlar. Sistem bakım ekibine uyarı veriyor ve onlar aksiyon alıp yine sistem üzerinden bize bildirimde bulunuyorlar. Bu şekilde ilerleyen bir bakım sürecimiz var.
Emerson’un sağladığı çözümün kapsamını detaylandırır mısınız?
İsmail Öztürk: Batuhan Bey’in de belirttiği gibi, Safiport bizim için çok özel bir terminaldir. Benim de proje aşamasında bulunduğum bu tesiste, kontrol sisteminden, ESD sistemine, enstrumandan, tüm vana gruplarına kadar proses otomasyonun tüm alanlarında çözüm ortaklığı gerçekleştirdiğimiz bir işt.
Emerson dünyanın en büyük Tank Gauging sistem üreticisidir. Bu sahada da Emerson’un yeni nesil 5900S serisi 0,5mm hassasiyetli ticari ölçüm hassasiyet onayı olan Tank Gauging sistemini devreye almış bulunuyoruz. 5900S sistemi, kullanılan özel çözümle, tank üstüne DC/AC gibi tehlikeli güç kaynaklarının çıkmasını engelleyen özel bir teknolojiye sahip bir radardır. Ayrıca tanklarda, bağımsız taşma önleme için kullanılan vibrating fork level switchler, saha operasyon bölgesinde çok sayıda, basınç ve sıcaklık sensörleriyle beraber komple bir enstrüman paketi sağlıyoruz.
Batuhan Bey’in de vurguladığı konulardan bir tanesi her tankta yer alan SIL 2 seviyeli basınç transmitterlerinin varlığıydı. Bu da çok değerli bir korunma yöntemi. Tankın büzüşmesi, vakuma girmesi ihtimaline karşı nadir alınan koruma önlemlerinden ve en etkililerinden bir tanesidir.
Final Kontrol dediğimiz, Vana-kontrol vanası grubumuzun neredeyse bütün ürün çeşitleri bu terminalimizde bulunmaktadır. Kontrol vanaları, ESD vanaları, On-Off vanalar, Shut-Off vanalar ve tank üstü PRV, pressure relief vanalarla beraber komple bir çözüm sunmaktayız.
Kontrol sisteminde de Emerson DeltaV DCS sistemi kullanılmaktadır. Hem ESD hem de basic proses kontrolünde full redundant, yedekli kontrol sistemi kullanılmaktadır. Rutin operasyonların yapıldığı, dolum operasyonlarının gerçekleştirildiği prosesler, Emerson DCS’i ile entegre olarak, başka bir ürünümüz olan EPM Load Master adını verdiğimiz kamyon dolum yazılımı ile yönetilmektedir. Ayrıca Safiport terminalimizde, DeltaV CHARacterization Module “CHARM” teknolojisi kullanılmaktadır. CHARM, Emerson tarafından geliştirilen bir I/O (Input/Output) teknolojisidir. Emerson’un DeltaV otomasyon sistemlerinde kullanılan, saha cihazlarının kolayca entegre edilmesini sağlayan modüler bir çözüm sunar. Bu teknoloji, kurulum süresini ve maliyetleri azaltırken, operasyonel esneklik ve sistem güvenilirliğini artırmayı amaçlar.
Batuhan Toprak: Charm, DCS tarafında çok gelişmiş bir sistem. 2500’ün üzerinde I/O’muz bulunuyor bu 2500’den fazla kart demek. Biz bunlarda yapacağımız değişiklerde kaset gibi söküp çıkartıp yerine başka bir kartı devreye alabiliyoruz. Eski bilindik DCS’lerin çok ötesinde bir teknoloji olduğunu söyleyebilirim. Kullanıcıya müthiş bir kullanım kolaylığı sunan bir sistem. Biz bu yatırımı yaparken bu tesisin yönetimini bir PLC ile de çözebilirdik. Ama olmuşken en iyisi olsun dedik ve o dönemde en üst seviye olan Charm sistemini tercih ettik. Şu an ufak tefek arızalarda hemen kartı çıkartıp hızlıca yenisiyle değiştirip sorunu çözebiliyorsunuz. Eski sistem olsa bunun için servis çağırmanız gerekecek, bir sürü uygulama yapmanız gerekecek. Bizse şuan kart değişimi sistemi durdurmadan yapabiliyoruz.
Safiport güvenilir bir işletme olduğu için; depolama tarafında talebin her geçen gün arttığını belirtmiştiniz. Kapasite artışı ve genişleme yatırımı söz konusu olacak mı?
Batuhan Toprak: Şu an Marmara Bölgesi’nin en büyük limanı, Türkiye’nin ise ikinci büyük limanıyız. Mevcut yüzölçümümüz 800 bin metrekare. 2. Faz yatırımımız ile birkaç yıl içinde mevcut alanımızı 1 milyon 200 bin metrekareye çıkararak Türkiye’nin en büyük limanı olacağız. 2. Faz için bizde hali hazırda 200 bin metreküplük ÇED iznimizi almış bulunuyoruz. Dolayısı ile önümüzdeki dönemlerde tesisin kapasitesini peyder pey artırıp 200 bin metreküpe kadar çıkarmak gibi yönetimsel bir kararımız var. Burada şartları Türkiye’nin ve dünyanın finansal durumları belirleyecek. 2020 yılında bu tesisi devreye aldık ve tesisimiz henüz 1. Yaşındayken müşterilerimizin duyduğu güven o kadar arttı ki 2021 yılı itibari ile her kontrat dönemini dolu olarak geçiriyoruz. Bizle çalışmaya başlayan müşterilerimiz, operasyon kalitemizi, hızımızı ve güvenilir proses işleyişimizi gördükten sonra bir daha bizden vazgeçmiyorlar. Yola çıktığımız müşterilerimizle 4 yılı aşkın bir süredir çalışmalarımıza devam ediyoruz.
İsmail Öztürk: Güvenilirliğe ve güvenliğe çok önem verilen Safiport’ta verimliliği ve güvenliği nasıl artırabileceğimizi tespit edebilmek için bazı testler gerçekleştiriyoruz.
‘Wireless Pressure Relief Valve Monitoring’ adını verdiğimiz kablosuz çözümlerimizle, enerji verimliliği ve proses güvenliği nasıl artırabileceğimizi araştırıyoruz. Sahada birkaç deneme noktası belirledik. Aynı zamanda güvenlik konusunda ‘hydrocarbon leak detection’ gibi çözümler planlıyoruz.
En yakın zamanda Pressure Relief Valve adını verdiğimiz tank üstündeki relief vanaların online – uzaktan izlenmesi konusu üzerinde bir test denemesi yapacağız. Daha sonrasında da bu yöntemi sahada yaygınlaştıracağız.
Batuhan Toprak: Bu tesis tamamı kapalı sistemde dolum yapan Türkiye’deki tek işletmedir. Her tankın üzerinde çift PV vardır, o PV’lerin bir tanesi Scrubber’a bir diğeri atmosfere açıktır. Tesis genelinde 5 tane Scrubber ünitemiz vardır. Dolayısı ile bizim tanklarımızdan çıkan belirli miktardaki gazlar önce Scrubber’da yıkanıp atmosfere verilir. Scrubber’ın karşılayamadığı oranlardaki gaz ancak atmosfere çıkar. Dolayısı ile yüklemelerin kapalı bir sistem içinde yürütülmesine ek olarak 5 adet scrubber ile yıkama yapan son derece çevreci bir tesis diyebiliriz Safiport için. Aynı zamanda tanker yüklenirken çıkan gazı da aynı şekilde alıp tanka geri veriyoruz.
Emerson ile teknik servis ve bakım tarafında ne tür çalışmalar yürütüyorsunuz?
İsmail Öztürk: Safiport’un güvenlik konusunda önceliklendirdiği konulardan bir tanesi de dönemsel rutin testler. Ölçüm sistemlerinin, taşma sistemlerinin ya da emniyet sistemlerinin ne kadar aktif çalıştığını veya ne kadar doğru gösterdiğini sürekli kontrol etmek istiyorlar. Dolayısı ile yine bir farkındalık söz konusu burada. Biz burada 6 aylık periyotlarla servis mühendislerimizle taşma sistemlerini, emniyet sistemlerini, kontrol sistemlerini ve vanaların testlerini gerçekleştiriyoruz. SEVESO’da SIL2 ve SIL3 seviyeli ekipmanların olduğu yerde güvenliği aynı seviyede tutmak için belirli sürelerde bir test yapılması gerektiğini vurgular. Bu yüzden bu ekipmanları belirlenen periyotlarda proof adı verilen testlere tabi tutmak gerekir.
Sistemsel veya yazılımsal bir sorunla karşılaşıldığında nasıl bir yol izliyorsunuz?
Batuhan Toprak: Bu sistemler için operasyon odamızda Emerson’a bu gruplarla ilgili çözüm sunan yetkililerin telefonları asılıdır. Hızlıca bu Emerson yetkililerine ulaşıp onlara sisteme bağlanma yetkisi veririz ve onlarda 5-10 dakika içinde sistemi ayağa kaldırırlar.
Redundant yapıdan biraz bahsetmenizi istiyorum. Örneğin eski operasyonlar bir kayıt altına alınıyor mu, bunun için bir yedek tutuyor musunuz?
Batuhan Toprak: Bütün mevcut operasyon kayıtları yenileniyor. Ayrıca bizde redundant tipte endüstriyel UPS’ler mevcut. Bunlar bütün sistemleri besliyorlar. Ana jeneratörler devreye girmese dahi tank gauging sistemi, kritik ekipmanlar gibi tesisi kör noktada bırakacak her şey endüstriyel tip UPS’ler tarafından besleniyor. Dolayısı ile bizde elektrik kesilse dahil tüm parametreleri operasyon odası izleyebilir durumda ve her gün bir önceki günün operasyon kayıtları back up şeklinde alınıp serverlarımızda kayıt ediliyor.
İsmail Öztürk: Hem basic proceess control adını verdiğimiz hem de taşma önlemede redundant bir yapı oluşturulmuş durumda. Bu yüzden tam güvenlik sağlanmış durumda sahada. Bu yüzden de Safiport müşterileri tam güvenle çalışmalarını sürdürüyorlar.
Batuhan Toprak: Bu sektör için alınan güvenlik önlemleri verilen hizmetten çok daha önemli. Çünkü biz müşterilerimizin buraya getirdikleri ürünü aynı saflıkta ve özelliklerini bozmadan depolayıp geri teslim etmekle yükümlüyüz. Dolayısı ile aldığımız tüm önlemler hem bizi hem de müşterimizin ürününü korumaya yönelik önlemler. Bu politikayla da bu ticaretimize devam etmeyi planlıyoruz.